Στρατηγική κρίση στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα
Το κομμουνιστικό κίνημα (ΚΚ) βρίσκεται διεθνώς σε στρατηγική κρίση εδώ και δεκαετίες, όπως αποδείχτηκε πέραν κάθε αμφιβολίας με την ανατροπή του «υπαρκτού» σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και στην Ανατολική Ευρώπη. Στη χώρα μας η κρίση αυτή συνέβαλε σε διαδοχικές διασπάσεις των ελληνικών κομμουνιστικών οργανώσεων και κομμάτων (πχ του μ-λ ή του ευρωκομμουνιστκού – πχ ΚΚΕ εσ.
Αποτελεί ξεκάθαρο γεγονός πως η αρχή της δεκαετίας του 1990 ξεκίνησε μία σειρά γεγονότων που θα άφηναν τον παγκόσμιο σοσιαλισμό σε μία άκρως μειονεκτική θέση. Με το πέρασμα στον 21ο αιώνα, θα μπορούσε κάποιος να πει πως οι μόνες πραγματικά σοσιαλιστικές χώρες ήταν η Κούβα και η Λαοκρατική Δημοκρατία της Κορέας.
Η ειδοποιός διαφορά του συλλόγου μας (Σύλλογος Μαρξ. Σκέψης “Γ. Κορδάτος”) – που παίρνει αυτή την πρωτοβουλία για την Ανασυγκρότηση του Κομμουνιστικού Κινήματος – από άλλες οργανώσεις και συμπτύξεις που έγιναν στο παρελθόν ή γίνονται και σύγχρονα (βλ. Κόμμον – ΑΡΑΝ), είναι πως αναγνωρίζουμε τουλάχιστον τη μεγάλη αδυναμία να φτάσουν οι απόψεις μας σε ευρύ κοινό.
Στο πρώτο κείμενο περί παθογενειών του κουμμουνιστικού κινήματος (κ.κ.) είχα επισημάνει πως υπάρχουν τέσσερα στάδια στην ανάλυση του σχετικού φαινομένου: α) εντοπισμός των παθογενειών, β) ερμηνεία της γέννησης και αναπαραγωγής τους, γ) πρόταση για την αντιμετώπισή τους, δ) εφαρμογή της πρότασης στην πράξη.
Στο παρόν κείμενο θα επιχειρήσω την ερμηνεία· ίσως το πλέον δύσκολο θέμα από θεωρητική σκοπιά.
Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές (Σαββατοκύριακο 11-12/3/2023) λαμβάνει χώρα η πρώτη συνέλευση για τη συγκρότηση μεταβατικής Κομμουνιστικής Οργάνωσης με τη συμμετοχή του Κομμουνιστικού Σχεδίου (ΚΣ στο εξής), της ΑΡΑΝ και ανένταχτων. Νωρίτερα, είχε κυκλοφορήσει σχετικό εισηγητικό και διακηρυκτικό κείμενο («Διακήρυξη» στο εξής) που οριοθετεί το εγχείρημα αυτό. Φυσιολογικά προκύπτει το ερώτημα του πως σχετίζεται το δικό μας εγχείρημα για την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος (ΚΚ στο εξής) με την πρωτοβουλία αυτή των συντρόφων.
Ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα για την ανασυγκρότηση κομμουνιστικού κινήματος με τελικό στόχο την ίδρυση νέου κομμουνιστικού κόμματος (ΚΚ), θα προσπαθήσω να εντάξω στο διάλογο και στην προβληματική μας κάποια θεωρητικά ζητήματα τα οποία στην κομμουνιστική αριστερά του σήμερα ελάχιστα συζητιούνται έως καθόλου. Ήδη από το διάλογο έχουν ανακύψει εύστοχες προβληματικές για το σύγχρονο επαναστατικό υποκείμενο, τις νέες βάρδιες της εργατικής τάξης, καθώς και σε ποιο βαθμό σήμερα τέτοια ζητήματα μπορούν να αποκρυσταλλωθούν στην οργανωτική δομή ενός νέου ΚΚ.
Το παγκόσμιο και το εγχώριο κομμουνιστικό κίνημα έχει πλέον πίσω του μία μεγάλη ιστορία. Η ιστορία αυτή έχει γραφτεί με απίστευτες πράξεις αυταπάρνησης και ηρωισμού. Με θαυμάσια και πρωτόγνωρα επιτεύγματα. Με θεωρητικές επεξεργασίες που άνοιξαν δρόμους στη σκέψη αλλά και τη δράση των ανθρώπων. Ωστόσο, αυτή η πορεία χαρακτηρίστηκε και από λάθη και από παθογένειες.
Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά αυτοαποκαλούμενα ΚΚ, τα οποία ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τη διάλυση του κινήματος στη χώρα μας, το οποίο δε μπορεί να εμποδίσει ούτε μισή αντιλαϊκή πολιτική και να διεκδικήσει έστω και τα βασικά. Τα σοσιαλδημοκρατικά και αριστερά κόμματα, καθώς ακόμη και συνδικάτα με οικονομίστικες διεκδικήσεις της Κεντρικής Ευρώπης (Τσεχία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Πολωνία κτλ.)
Η στρατηγική κρίση του κομμουνιστικού, αντιιμπεριαλιστικού, και γενικότερα ριζοσπαστικού αριστερού κινήματος στη χώρα μας, και πιο πρόσφατα η ήττα του εργατικού-λαϊκού κινήματος ενάντια στη μνημονιακή διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης, εκκίνησε μια διαδικασία ανακατατάξεων, διασπάσεων, συγχωνεύσεων, νέων εγχειρημάτων, κοκ, σε αυτόν τον πολιτικό χώρο. Στο περιβάλλον αυτό προκύπτει φυσιολογικά το ερώτημα για τι το διαφορετικό κομίζει η πρότασή μας (βλ.